BİRA NEDİR ?
Bira Nerelidir ?
Yaklaşık 10.000 yıl önce, Dicle ve Fırat arasında Mezopotamya adı verilen bölgede yaşayan insanlar, doğada yabani olarak yetişen tahılları kendileride ekip biçebileceklerini keşfetti ve insanoğlu tarım yapmayı öğrendi; Tarımın başlagıcından binlerce yıl önce, tahılların işlemden geçirilerek sindirilebilir besinlere dönüştürülebiliceği zaten biliniyordu : Ekmek yapma sanatının tarihi çok eski zamanlara dayanır.
Artık doğada yabani tahıl aramaya gerek kalmayınca insanlar arta kalan zamanlarını ve enerjilerini bu sanatın mükelleştirilmesine vakit harcama fırsatı buldu. Bunun sağladığı faydalardan biride tahıl tanelerini işleme alanlarını genişletme imkanının doğmasıydı. Tahıl taneleri önceden iki taş arasında elle ezilerek öğütülmeye çalışılırken daha sonra bu taneleri çok daha ince un hale getiren değirmenler kullanılmaya başlandı.
Nesiller boyu bu kabaca öğütülmüş unun suyla karıştırılmasıyla elde edilen lapa pişirilerek ekmek benzeri bir şey üretildi. Bu lapa belli bir süre bekletildiğinde `kabardığı` ve kabardığında pişirildiğinde hem daha lezzetli hemde daha doyurucu olduğu anlaşıldı. Böylece insanlar doğal ve kendiliğinden mayalama yöntemini keşfetti.
Günün birinde bu lapalar an biri unutulup normalden çok daha fazla bekleyince ve fazla mayalanınca köpürüp kabarcıklar çıkmaya başlayınca pek iştah açıcı görünmediği için içlerinden cesur biri bunun tadına baktı ve görünüşü kadar kötü olmadığını fark etti. İnsanın tadına vardıkça daha çok istediği bir lezzeti vardı. Bu lezzet uzun süre mayalanma dan ortaya çıkan alkolden kaynaklanıyordu. İşte bira bu yada buna benzer bir yolla keşfedildi. Bu nedenle bira şaraptan bir kaç bin yıl daha eskidir.
Bu tesaduften sonra insanlar bira sanatı yavaş yavaş gelişmeye başladı insanlar lapayı daha iyi yapmaya başladılar. Mayalı karışımın insana kendisini daha farklı bir bilinç düzeyinde hissettirdiğini, ekmek kadar besleyici olduğu ama uzun süre saklanamadığı ortaya çıktı. Tadı bazen sıcak, yoğun, tatlı ve teselli ediciydi; bazende çabuk ekşidiğinden ancak baharat, bal katılarak tüketilebiliyordu. Ayrıca çabuk hazırlanabilen insanların günlük tüketimi haline geldi.
Bir süre sonra tahıl taneleri öğütmeden ıslatıp sıcak tutarak filizlendik lerini, bu taneleri ateşte ısıtıp kuruttuklarındaysa sadece yeşermeyi durdurmakla kalmayım daha çabuk öğütülebilir hale geldiğini ve öncesine nazaran daha fazla şeker ürettiğini keşfettiler.
Günümüzde maltlama dediğimiz bu işlem artık büyük fabrikalarda gerçekleşiyor.
Bira o zamanlar bir çeşit lapaydı bir kaba dökülüp kamışla içilirdi. Çoğunlukla tatlıydı ve günümüz birasına özgü o acı tadı veren şerbetçiotunu içermiyordu. Ama sevilen bir içecekti.
İnsanlar nesilden nesile aktarılan bira yapımı ile ilgili bilgilerini yazıya dökmeye başladılar. Günümüze ulaşan en eski yazılı metinlerden biri bira reklamıdır ve aynnı zamanda düntanın en eski bira tarifidir.
Bu tarif M.Ö 1800 yıllarında yani yaklaşık 4000 yıl önce Sümerler tarafından yazılmış “Ninkasi Yazıtı“ dır. Dünyanın ilk gıda kanunlarıda bira üzerinedir ; içkinin medeniyete katkısının bir göstergesidir. Mısırda düşük kalite bir birayı yüksek kalite fiyatına satan üreticiler gözlerinin yaşına bakılmadan kendi biralarında boğularak cezalandırılırdı.
Dünyaya yayılmaya başlayan bira sanatı bir süre sonra Avrupa ya ulaştı. Avrupa daki koşullar bira üretimine çok elverişliydi. Bir kaç yüzyıl içinde bira yapımına en el verişli tahıllar oldukları anlaşılan arpa ve buğday bol miktarda yetiştirmek olanaklıydı.
Böylece bira Kuzey Avrupa içkisi oldu, mayalanmış keçi sütü ve baldan elde edilen `bal şarabı` gibi, o dönemde bölge halklarının seyrekte olsa tükettiği içeceklerin yerini aldı ve gündelik ev uğraşlarının bir parçası haline geldi, dolayısıyla kadınlar yüzyıllar boyunca evde kazan başında evin bira ihtiyacını karşılamak için ter döktü.
Bira sanatında oldukça yetenekli olduklarından komşularının ilgisine daha fazla mashar olan kimi kadınlar bundan gelir elde edebiliceklerini düşünüp evlerinin bir odasını halka açık bira servisi yaptıkları mekana dönüştürdüler. İsteyen herkesin ücret karşılığı ev yapımı bira içmek için uğrayabiliceği ` pub ` geleneği böyle başladı. ( ingilizce pub kelimesi halka açık alkol tüketilebilen publichouse kelimesinin kısaltılmışıdır).
Alman rahibe, besteci ve bilimci Hildegard von Bigen, 11. yüzyılda kaleme aldığı bir yazıda bitki karışımları yerine şerbetçiotu salkımı kullanılarak üretilen biraların çok daha iyi bir tada sahip olduğunu belirtir. Biraya ferah ve acı bir tat veren şerbetçiotu bitkisinin (humuluslupulus) çiçeklerinin içerdiği yağ, ayrıca biranın daha uzun saklanabilmesinede imkan sağlıyordu. Bu şekilde günümüz birasına bir adım daha yaklaşmış oldu. Bunu bir adımdaha izleyecek ve günün birinde bira bir numaralı halk içkisi olacaktı.
Arpa ve şerbetçi otunun mayalandırılmasıyla elde edilen, az alkollü içkidir. Kimyasal özellikleri bakımından yararlı bir içki olarak bilinir. Bileşiminde %0,1-0,4 karbon dioksit, %2-8 alkol, %0,2-0,3 gliserin ve %2-22 bira özü vardır.
Yapımı, İlk Çağ’da Mısır’da ve Yunanistan’da bilinen bira, bugün dünyada önemli bir sanayi kolu oluşturmaktadır. Bira, malt adı verilen çimlendirilmiş, kurutulmuş ya da fırınlanmış arpadan elde edilir. Bu yüzden önce malttan arpa şırası yapılır, sonra bu şıra mayalandırılır. Bira yapımı, maltın öğütme, hamurlaştırma, sulandırma, süzme, pişirme, şerbetçiotu katma ve soğutma işlemlerini kapsar. Soğumaya bırakıldıktan sonra, sıcaklığı 5°’ye düşürülür.
Burada, 1,5-2 ay kadar mayalandırılarak dinlendirilir. Bu süre içinde oluşan karbon gazı biranın içinde kalır ve biranın köpüğünü oluşturur. Biranın, siyah bira, Berlin birası, Ale birası, Porter birası gibi birçok çeşidi vardır. Alkol derecesi de 2,5-3° ve 9° arasında değişmektedir. Türkiye’de, yılda 100 milyon litreye ulaşan bira üretimi, Tekel ve özel girişime ait fabrikalardan sağlanmaktadır.
LAGER : Alt fermantasyon biralardır. 7-12 C aralığında fermante olur ve düşük ısıda fermante olmaları Ester adı verilen meyvemsi tadların çıkmasını engeller. Ferahlatıcı, buruk ve kolay içimlidirler
PİLSEN : Adını Çek Cumhuriyetinin Pilsen şehrinden alır. Saaz tipi şerbetçiotu ve Bavaria tarzı üretimiyle dünyaca ünlü biradır.
ALE : Üst fermantasyon biralardır. Yüksek fermantasyon sonucu meyvemsi tatlar olur. Diğer biralara göre daha doyurucu kuvvetlidirler.
PORTER ALE : Üst fermantasyon biralardan biridir. Yapımında koyu renkli malt kullanılır ve kavrulmalarına göre koyu renktedirler. (stout)
IPA : Ale bira türlerinden yanlızca birtanesidir. Yoğun oranda şerbetçi otu tadı hissedilmektedi. Hindistan – İngiltere bira sevkiyatı sırasında biranın bozulmaması için şerbetçi otunun fazla kullanılmasıyla bu karekterliğe ulaşmıştır.
WEİSSE : Arpa ve bğday maltlarıyla yapılan, yoğun olduğu ale tipi biraların bir sınıfıdır. Filtreleme yöntemlerine göre buğulu bir görüntüleri vardır. İçimi kolay, ferahlatıcıdır ve aromatiktir.
DUBBEL : Zengin maltlar içerir. İçerisinde baharatımsı tatlar barındırır. Bira, şişenin içinde mayalanmaya devam eder. İçimi rahat, tadı baskın ve karekteristiktir.
ÜLKELERİN ÜRETTİĞİ BİRALAR, TÜRLERİ VE ALKOL DERECELERİ
TÜRKİYE :
BOMONTİ FİLTRESİZ – MALT – 4,8 %
BOMONTİ – MALT – 4,8 %
EFES PİLSEN – PİLSEN – 5 %
EFES MALT – MALT – 4,8 %
EFES BREWMASTER RED – RED ALE – 5,2 %
EFES BREWMASTER WHİTE – WHİTE ALE- 5 %
EFES PİLSEN PASTÖRSÜZ – PİLSEN – 5 %
EFES ÖZEL SERİ – PİLSEN – 5 %
GARA GUZU AMBER – AMBER ALE- 4 %
GARA GUZU RED ALE – RED ALE – 7 %
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ :
MİLLER – LAGER – 4,7 %
İNGİLTERE :
FULLER´S FRONTİER LAGER – LAGER – 4,5 %
FULLER´S LONDON PORTER – PALE ALE- 4,5 %
FULLER´S LONDON PRİDE – PALE ALE- 4,7 %
İRLANDA :
GUİNNESS – STOUTH – 4,2 %
ÇEK CUMHURİYETİ :
BUDWEİSER – LAGER – 5 %
DANİMARKA :
CARLSBERG – LAGER – 5 %
JAPONYA :
KIRIN ICHIBAN – LAGER – 5 %
SAPPARO – LAGER – 4,7 %
MEKSİKA :
CORONA CERVEZA – PALE LAGER – 4,5 %
SOL – PALE LAGER – 5 %
RUSYA :
BALTİKA BREW COLLECTİON – LAGER – 10 %
BALTİKA 7 – LAGER – 5,4 %
TAYLAND :
SİNGHA – LAGER – 5 %
HOLLANDA :
AMSTEL – LAGER – 5 %
AMSTEL LİGTH – LAGER – 3,5 %
AMSTERDAM NAVİGATOR – LAGER – 8 %
GROLSCH – LAGER – 5 %
HEİNEKEN – LAGER – 4,5 %
LA TRAPPE TRAPPİST DUBBEL – DUBBEL – 7 %
LA TRAPPE TRAPPİST QUADRUPEL – STRONG ALE – 10 %
LA TRAPPE WHİTE TRAPPİST – WEİSSE – 5,5 %
ALMANYA :
APPOSTEL BROU – STRONG ALE – 7,9 %
BECKS – LAGER – 5 %
BİTBURGER – LAGER – 5 %
DAS HELLE – LAGER – 5 %
DAS NATURTRÜBE – PİLSEN – 5 %
ERDİNGER – WEİSSE – 5,3 %
FELSGOLD PİLSEN – PİLSEN – 4,5 %
HACKER-PSCHORR WEİSSE – WEİSSE – 5,5 %
HACKER-PSCHORR KELLERBİER – LAGER – 5,5 %
KOSTRİTZER DARK LAGER – DARK LAGER – 4,8 %
KOSTRİTZER PALE ALE – ALE – 4,8 %
KROMBACHER DARK – DARK LAGER – 5,3 %
KROMBACHER PİLSEN – PİLSEN – 4,8 %
KROMBACHER WEİZEN – WEİSSE – 4,3 %
LEBENSFREUDE – PİLSEN – 4,8 %
PAULANER OKTOBERFEST – LAGER – 6 %
PAULENER SALVADOR – WEİSSE BOCK – 7,9 %
PAULENER – WEİSSE – 4,7 %
SCHNEİDER AVENTİNUS TAP6 – WEİSSE BOCK – 8,2 %
SCHNEİDER FESTWEİSSE TAP4- WEİSSE – 6,2 %
SCHNEİDER KRİSTALL TAP4 – WEİSSE – 5,2 %
SCHNEİDER HOFENWEİSSE TAP5 – WEİSSE – 8,2 %
SCHÖFFERHOFER – WEİSSE – 5 %
WEİHENSTEPHANER – WEİSSE – 5,4 %
CLAUSTHALER – LAGER – 0 %
CLAUSTHALER LEMON – LAGER – 0 %
BİTBURGER DRİVE – LAGER – 0 %
BENEDİKTİNER WEİSSE – WEİSSE – 0 %
BELÇİKA :
AFFLİGEM BLONDE – PALE ALE – 6,8 %
BLANCHE DE NAMUR – WEİSSE – 4,5 %
BOSTEELS KARMELİET – TRİPEL – 8,4 %
BRUGSE ZOT – DUBBEL – 6 %
CHİMAY BLUE – STRONG ALE – 9 %
CHİMAY RED – ABBEY DUBBEL – 7 %
CHIMAY TRİPLE – ABBEY TRİPEL – 8 %
CORSENDONK AGNUS – ABBEY TRİPEL – 7,5 %
CORSENDONK PATER – ABBEU DUBBEL – 6,5 %
DELİRİUM TREMENS – STRONG ALE – 8,5 %
DU BOCQ BLANCE DE NAMUR – WİTBİER – 4,5 %
DU BOCQ GAULOİSE AMBREE – AMBER ALE – 5,5 %
DU BOCQ BRUNE – DARK ALE – 8,1 %
DUVEL – STRONG ALE – 8,5 %
GOUDEN CARLOUS CLASSİC – DARK ALE – 8,5 %
GOUDEN CARLOUS HOPSINJOOR – STRONG ALE – 8 %
HOEGARDEN – WEİSSE – 4,9 %
KWAK – STRONG ALE – 8,4 %
LA CORNE BLONDE – BLONDE ALE – 5,6 %
LA CORNE TRİPEL – TRİPEL ALE – 10 %
LEFFE BLONDE – ALE – 6,6 %
LEFFE BRUNE – DUBBEL – 6,5 %
LEFFE RADİEUSE – STRONG ALE – 8,2 %
ST. BERNARDUS ABT ALE – ALE – 10 %
ST. BERNARDUS TRİPEL – TRİPEL – 8 %
STRAFFE HENDRİK – TRİPEL ALE – 9 %
WESTMALLE DUBBEL – SRONG ALE – 7 %
WESTMALLE TRİPEL – ABBEY ALE – 9,5 %